Meningitisa

Meningitis meningokozikoa, Neisseria meningitidis bakterioak eragina, gaixotasun oso kutsakorra da, eta meningeen, garuna estaltzen duten mintz finen eta bizkarrezur-muinaren hantura larria eragiten du. Edozein pertsona infektatu daitekeen arren, haurrak eta 5 urtetik beherakoak bereziki kalteberak dira.

Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, 1995 eta 2014 artean 900.000 pertsona kutsatu ziren, horietatik % 10a hil ziren eta % 10 eta % 20 bitarteak ondorio neurologikoak izan zituzten. Eskualde kaltetuenak 'meningitisaren gerrikoa’ izenez ezagutzen den Afrikako zerrendan dauden 26 herrialdeak dira. Ekialdetik mendebaldera zeharkatzen du kontinentea, Senegaldik Etiopiara, eta 400 milioi pertsona baino gehiago bizi dira bertan. Eremu horretan, azken urteetako txertaketa masiboek meningitisaren intzidentzia nabarmen murriztea lortu dute, 2010ean 24.000 kasu izatetik 2014an 11.500 izatera igaro baitira, OMEren arabera.

Nola transmititzen da?

Infekzioa soilik pertsonatik pertsonara transmititzen da, listu-tanten bidez. Horregatik, klima lehor eta haizetsu batek ugaltzea sustatzen du: eztarria haserretu egiten da eta bakterioentzako hesi gisa jarduteari uzten dio. Pilaketa, adibidez errefuxiatutako herrietan, beste arrisku-faktore bat da.

OMEren arabera, munduko biztanleen % 10-25ek bakterio meningokozikoak dituzte, baina gehienak osasuntsu daude. Pertsona bat bakterioaren eramailea izan daiteke sintomarik izan gabe, eta hedatu egin daiteke eztul edo doministiku egitean. Oro har, pertsona bat bakterioen eramailea izan daiteke 5 eta 15 aste arteko epean.

Zer sintoma ditu?

Sintomak adinaren araberakoak dira. Urtebetetik gorako haurrek eta helduek sukarra, buruko min handiak, fotosentikortasuna edo garondoko zurruntasuna izan ditzakete eta, forma larrietan, koma, konbultsioak edo alterazio neurologikoak. Urte arte, normalean, suminkortasuna, sukarra, hipotermia eta egoera orokorraren alterazio bat gertatzen dira (hala nola okadak edo elikagaien errefusa). Sintomak agertu eta ordu gutxira ager daiteke heriotza, eta tratamendurik gabe, kutsatutako pertsonen % 50a hil daiteke.

Nola diagnostikatzen da?

Meningitisa diagnostikatzea zaila izaten da eta azkar egin behar da, gaixotasunak laster aurrera egiten duelako. Diagnostikoa egiteko, likido zefalorrakideoaren lagin bat (muinean ziztada bat eginez lortzen da) aztertu behar da. Infekziorik badago, likidoa iluna da eta laborategian azter daitezkeen bakterioak ditu, ernamuin erantzulea identifikatzeko. Orduan, bakterioak hazi egiten dira, antibiotikoekiko sentikortasuna zehazteko. Serotaldearen –A, B, C, W135, X edo Y– identifikazio azkarra oso garrantzitsua da, izurrite-arriskuak eta kanpaina bat abiarazi behar izanez gero erabili daitezkeen txertoak emaitzaren araberakoak izango baitira.

Nola tratatzen da?

Gaixotasun hau larrialdi medikoa da. Tratamendua likido zefalorrakideoan sartzen diren antibiotiko espezifikoak dira. Lehen lerrokoa zeftriaxona da, 2 hilabetetik gorako pazienteei bost egunez ematen zaiena; adin horretatik behera, zazpi eguneko tratamendua behar da. Horren gain, elikadura eta hidratazio ona bermatu behar dira, eta ahoa eta begiak zaindu behar dira ultzerak saihesteko.

Hala ere, tratamendu egokiarekin ere, eragindako pertsonen % 5-10 bi egun baino lehen hiltzen dira, eta bizirik atera diren bostetik batek bizitza osorako ondorioak izan ditzake, hala nola gorreria, adimen-desgaitasuna eta epilepsia.

Prebenitu al daiteke?

Txertaketa masibo goiztiarra da epidemien hedapena mugatzeko biderik eraginkorrena. OMEren ustez, meningitisaren anduien aurkako immunizazio masiboek Afrikako agerraldietan espero zitezkeen kasuen % 70a prebenitzea lortu dute.

Zehazki, A meningitisaren aurkako borrokak aurrerapen handiak izan ditu: Path irabazi-asmorik gabeko erakundeak eta Indiako Serum Institutuak andui horren aurkako txerto berri bat garatu dute, MenAfriVac, 10 urtez babesten duena eta eramaile osasuntsu batek gaixotasuna transmititzea eragozten duena. 2010az geroztik, prebentzio-txertaketa masiboko kanpainak egin dira Beninen, Burkina Fason, Kamerunen, Txaden, Ghanan, Malin, Nigerren, Nigerian, Senegalen, Etiopian eta Sudanen, eta kasu berrien kopurua murriztu egin da.

Hala ere, beste andui batzuek eragindako agerraldiak izaten jarraitzen dute. Nigerian, adibidez, C meningitisaren epidemiak errepikatu dira 2013an, 2014an, 2015ean eta 2016an; azken bi urte horietan, agerraldia Nigerrera ere hedatu zen. Hain zuzen ere, azken herrialde horretan erregistratu zen C meningitisaren kasu gehien 2017an eta, nolanahi ere, ez zen epidemia handirik gertatu.

Meningitis andui anitzen (ACWY) aurkako txerto konjugatuak oso urriak dira munduan; gainera, txerto horiek oso garestiak dira. Horregatik guztiagatik, ezinezkoa da eskala handiko txertaketa-kanpainak egitea. Nolanahi ere, ACWYX txerto konjugatu berri bat garatzen ari da, eta 2021ean edo 2022an eskuragarri eta prezio merkean egotea espero da.

MSF eta meningitisa

Meningitis-agerraldi bati ematen diogun erantzuna tratamenduan eta txertaketan oinarritzen da: tokiko eta nazioko osasun-agintariekin elkarlanean lan egiten dugu monitorizazio epidemiologikoko sistema bat indartzeko edo sortzeko, tratamendua emateko eta, beharrezkoa izanez gero, txertaketa-kanpainak antolatzeko; azken kanpaina horien artean daude immunizazioaren abantailei buruzko informazio- eta sentzibilizazio-jarduera komunitarioak.

Gainera, nazioartean, Meningitis Epidemiak Kontrolatzeko Txertoen Hornidura Koordinatzeko Nazioarteko Taldeko (KSI) kide gara. Talde hori, bidezko analisi epidemiologikoetatik abiatuta, txertoen bidezko banaketa bermatzeaz arduratzen da.