Pneumonia

Pneumonia birikei eragiten dien arnas infekzio akutua da. Gaixotasun hori txerto baten bidez tratatu eta prebeni daiteke, baina haurren heriotza-tasaren kausa infekzioso nagusia izaten jarraitzen du. 5 urtetik beherakoen heriotzen % 15a eragiten du: Osasunaren Mundu Erakundearen azken datuen arabera, 2019an bakarrik 740.000 haur baino gehiago hil ziren mundu osoan.

Babes- eta aterpe-baldintza desegokiek, saneamendu eskasak eta pertsonen pilaketak areagotu egin dezakete arnas infekzio hori eta beste batzuk hedatzeko arriskua, adibidez lekualdatutako populazio batean eta, batez ere, haurren desnutrizioa dagoenean. Horregatik, desplazamendu-krisian dauden gure osasun-zentroetako gaixotasun ohikoenetako bat da.

Nola transmititzen da?

Pneumonia birusek, bakterioek eta onddoek eragin dezakete. 5 urtetik beherakoen artean,infekzio-kasu ohikoena birusak eta bakterio pneumokokoak eta b motako Haemophilus influenzae (Hib, B motako gripea eragiten duena) dira. Arnasbidez hedatzen dira, eztul edo doministiku egitean.

Birusak eta bakterioak sudurretik edo eztarritik sartzen dira, eta inhalatzean birikak infektatu ditzakete: birika-ehuna sutu egiten da, eta, horri esker, han dagoen edozein bakteriok infekzio sekundarioa hasten du, biriketatik azkar hedatzen dena. Albeoloak likidoz betetzen dira (loditu egin daitekeena) eta horrek eragotzi egiten du biriken eta odol-fluxuaren arteko oxigeno-trukea. Gaixotasunak oso azkar egin dezake aurrera, ordu batzuetan, haurra deselikatuta badago edo beste gaixotasun batzuk baditu, elgorria adibidez.

Zer sintoma ditu?

Sintoma ohikoenak hauek dira: eztula, arnasteko zailtasuna, takipnea (arnasketa-maiztasuna handitzea), sukar altua (39 gradutik gorakoa izan daiteke) eta, kasu larrietan, arnasketa zaratatsua edo liskarra, zianosia (kolore urdinxka ezpainetan, sudur-mukosetan edo azazkaletan), saihetsarteko tirajea (bularreko hormaren beheko ertzaren depresioa abdomenaren goiko aldea igotzen den bitartean), logura eta edateko edo bularra emateko arbuioa, eta sepsia (infekzio orokortua).

Nola tratatzen da?

5 urtetik beherakoetan, bakterio-jatorriko pneumonia larria antibiotikoekin tratatzen da injekzio edo perfusio bidez, eta, horretarako, beharrezkoa da normalean 10 eguneko ospitaleratzea; gainera, sukarrerako sendagaiak ematen dira eta hidratazio egokia ziurtatu behar da, serum bidez, beharrezkoa izanez gero. Gaixotasunaren seinale larririk ez duten 2 hilabetetik gorako haurrak antibiotikoekin tratatu daitezke arreta anbulatorioan.

Nola prebenitzen da?

Pneumonia txerto baten bidez prebenitu daiteke, bai nemokoziko konjugatuaren bidez (VNC), bai Hibaren aurkako txertoaren bidez. Azken urteetan aurrera egin da txerto horiek eskuratzeko bidean, nahiz eta munduan gaixotasun horren ondorioz hiltzen jarraitzen duten adingabeen kopuru handiak erakusten duen egindako bidea ez dela nahikoa. Oztopoen zati bat prezioarekin lotuta dago: adibidez, Pfizerrek eta GSK-k bakarrik fabrikatzen duten VNCa oso garestia da.

Nola egiten dugu lan?

Gure taldeek pneumonia duten haurrak erregulartasunez tratatzen dituzte, haurren heriotza-kausa nagusietako bat baita lan egiten dugun testuinguruetan. Gaixotasunak bilakaera azkarra izan dezakeenez, funtsezkoa da tratamendua lehenbailehen egitea. Kasu larriak ospitaleratu egiten dira, eta gainerakoak anbulatorioan tratatzen dira. Gainera, eremu isolatuetan ahalik eta arreta gehien emateko, osasun-agente komunitarioak prestatzea erabaki dugu, beren herrietan pneumonia diagnostikatu ahal izan dezaten, tratamendua eman ahal izan dezaten kasua larria ez denean eta osasun-zentrora soilik bideratu ahal izan ditzaten hala direnak.

Gainera, pneumokokoaren aurkako txertaketa-jarduerak zabaltzen ari gara. Kanpaina masiboak abiarazi ditugu larrialdi-egoeretan, adibidez, Nigerian, Etiopian eta Hego Sudanen errefuxiatuta edo desplazatuta dauden herrietan, eta Afrika Erdiko Errepublikan, esaterako, prebentzioz txertatzen ari gara aukera dugun bakoitzean; 2016an, pneumoniaren aurkako txertoa ere jarri genuen Grezian, errefuxiatuei eta migratzaileei laguntzeko gure programen barruan. Baina txerto honek bere prezioa jaistea behar dugu, haur gehiagorengana iristeko beste larrialdi batzuetan.