Sexu- eta ugalketa-osasuna

Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, 800 emakume inguru hiltzen dira egunero haurdunaldiarekin eta erditzearekin lotutako konplikazioengatik. Gehienak garapen bidean zeuden herrialdeetan bizi ziren, eta ez zuten behar zuten arreta jaso.

Amaren heriotza-kausa nagusiak, heriotza guztien ia % 75a eragiten dutenak, erditze osteko odoljarioak, infekzioak, odol-presio handia eta seguruak ez diren abortuen ondoriozko konplikazioak dira.

2000. urtean, eta Milurteko Garapen Helburuen barruan, nazioarteko komunitateak konpromisoa hartu zuen amaren heriotza-tasa* % 75a murrizteko 2015ean, 1990arekin alderatuta. Baina, azken 25 urteetan, tasa % 44a baino ez da murriztu. Lan egiten dugun testuinguru gehienetan, emakume asko hiltzen da oraindik ere aurreikusi daitezkeen kausengatik eta ugalketa-osasunarekin lotutako arazoak dira heriotza-kausa nagusia adin emankorrean.

Ugalketa-osasuneko zerbitzuak eskura izateak heriotzak prebenitzeaz gain, ezintasun iraunkorrak ere prebenitzen ditu, hala nola erditze luzeek eragindako fistula obstetrikoak. Gure proiektuetan osasun-langile gaituekmetodo erraz eta ekonomikoekin egindako interbentzioek emakume askoren bizitza salba dezaketela frogatu dugu.

Zer da ugalketa-osasuna?

Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, ugalketa-osasuna erabateko ongizate fisiko, mental eta sozialaren egoera da, sexualitateari eta ugalketari lotutako alderdietan, bizitzako etapa guztietan. Horrek pertsonek bizitza sexual segurua eta gogobetegarria izan ahal izatea, seme-alabak izateko gaitasuna izatea eta seme-alabak izan nahi dituzten, noiz eta zer maiztasunekin erabakitzeko askatasuna izatea esan nahi du Bai gizonak bai emakumeak informatuta egoteko eskubidea eta emankortasuna erregulatzeko metodo seguru, eraginkor eta eskuragarrietarako sarbidea izateko eskubidea dute. Era berean, familia-plangintzako eta osasun publikoko zerbitzu eskuragarriak izateko, haurdun dagoen emakumeari laguntza profesional egokia emateko eta erditzea modu seguruan gertatzen dela eta seme-alaba osasuntsuak eta ezgaitasunik gabeak jaiotzen direla bermatzeko eskubidea ere dute.

Zerbitzuak beharrei egokitzea

Sexu- eta ugalketa-osasuneko zerbitzuen helburua amen erikortasuna eta heriotza-tasa murriztea da, kalitatezko zerbitzuen eskuragarritasuna handituz eta zerbitzu horiek eskuratuz.

Emakumeek, garapen bidean dauden herrialdeetan bizi direnek bereziki, neurriz kanpoko konplikazioak izaten dituzte haurdunaldian eta erditzean, nahi gabeko haurdunaldiak, sexu-transmisiozko gaixotasunak (GIB-a barne), sexu- eta genero-indarkeria eta ugalketa-osasunarekin lotutako beste arazo batzuk. Osasun-egoera ahul batek dakarren zama are handiagoa da emakume talde batzuen artean, hala nola errefuxiatuen, migratzaileen eta sexu-langileen artean. Horrela, herri horiei zerbitzuak eskaintzeko estrategiek beren beharretara egokituta egon behar dute.

Zerbitzuen onarpenak eta sarbideak hobera egiten dute doakoak badira, tokiko kulturarekiko sentikorrak badira, eta osasuna sustatzeko mezuekin batera eskaintzen dira, komunitatea erabakiak hartzen inplikatuz. Era berean, garrantzitsua da gizonekin partekatutako erantzukizuna nabarmentzea eta sexu- eta ugalketa-osasunean duten parte-hartzea sustatzea, bai eta nerabeei egokitutako zerbitzuak sartzea ere, arlo horretan behar mediko espezifikoak baitituzte.

Emakumeentzako arreta integrala

Sexu- eta ugalketa-osasuneko gure programetan hainbat osagai sartzen ditugu:

Larrialdiko laguntza obstetrikoa eta jaioberriena (erditzeak, zesareak, odol-transfusioa, etab.). Honako hauek barne hartzen ditu: amaren hilkortasunarekin lotutako konplikazio obstetriko nagusiei arreta ematea, abortu ez-seguru batek eragindako konplikazioei laguntzea eta abortu segurua izatea.
Jaio aurreko eta jaio osteko arretarako eta familia-plangintzarako prebentzio-zerbitzuak.
Sexu-indarkeriatik bizirik atera direnei laguntzea. Kasu horietan, larrialdiko kontrazepzioak, erretrobirusen aurkako profilaxia ematen ditugu, GIB/hiesa eta antibiotikoak transmititzeko arriskua murrizteko, sexu-transmisiozko beste infekzio batzuk prebenitzeko. Laguntza psikosoziala ere eskaintzen diegu.
prebentzioa.
prebentzioa eta tratamendua.
Emakumeen genitalen mutilazioaren ondorioei arreta jartzea.
Sexu-transmisiozko gaixotasunak detektatzea eta tratatzea.

MSF eta ugalketa-osasuna

Zaintza obstetrikoek eragin handia dutenez emakumeen eta haurtxoen biziraupenean, gure taldeek larrialdiko zaintza obstetrikoarekin lotutako zerbitzuak eta jarduerak lehenesten dituzte, heriotza-kausa nagusiei aurre egiten baitie.

2022an, mundu osoko gure proiektuetan 295 300 erditze artatu genituen, zesareak barne. Bestalde, sexu-indarkeriatik bizirik atera ziren 39 900 pertsona artatu genituen.

* Erditzean bizirik irauten ez duten amen proportzioa, erditzen dutenekin alderatuta.

Sexu- eta ugalketa-osasunari buruz hitz egiten dugunean, funtsezko hitza da. Emakumeek laguntza ona izan behar dute erditzean eta izan ditzaketen konplikazioetan, amaren heriotza-tasa murriztu ahal izateko, batez ere gatazka armatuak edo hondamendik naturalak bezalako testuinguruetan. Sarbide hori hobetzeko, berrikuntzak egin daitezke erreferentzia-sistemetan eta, irisgarritasun gutxiko lekuetan, emakumeak erditzeko zain jar daitezkeen espazioak ezarriz.

Bestalde, sexu-indarkeriatik bizirik atera diren pertsonek berehala jaso behar dute laguntza medikoa, erasoak izan ditzakeen ondorioei aurre egiteko. Era berean, GIBa amarengandik semearengana transmititzearen prebentzioa, familia-plangintzako zerbitzuak eta erditze ondoko eta abortu-osteko zaintzak eskuratzea hobetu egin behar da.